انواع داروهای بیش فعالی چه عوارضی دارند؟ خبر داشتید که جدیدا از داروهای فشار خون برای بهبود ADHD استفاده می‌شود؟
در حال حاضر از داروهای درمان بیش فعالی مختلفی برای افراد مبتلا به ADHD در گروه‌های سنی مختلف استفاده می‌شود. هر کدام از این داروها فواید، مکانیسم اثر و عوارض متفاوتی دارند. در صورتی که شما یا فرزندتان مبتلا به ADHD هستید و قصد شروع دارودرمانی را دارید، می‌بایست این داروها را بیشتر بشناسید و نسبت به فواید و عوارض جانبی آنها مطلع باشید. ما در این مطلب قصد داریم داروهای غیر محرک بیش فعالی و داروهای محرک بیش فعالی را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. ضمن اینکه در پایان مقاله جدیدترین داروهایی که برای بیش فعالی تجویز می‌شوند را معرفی می‌کنیم.
اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) هستید، ممکن است در مورد انواع داروهای بیش فعالی کنجکاو باشید. داروهای ADHD به کاهش علائم بیش فعالی، بی توجهی و تکانشگری در کودکان و بزرگسالان مبتلا کمک می‌کنند. با این حال این داروها، ADHD را درمان نمی‌کنند. یعنی اگر مصرف دارو را قطع کنید، علائم شما برمی‌گردد. به عبارتی این داروها درمان دائمی برای ADHD نیستند، اما به فردی که مبتلا به این اختلال است کمک می‌کنند تا بهتر تمرکز کند، کمتر تکانشگر باشد، احساس آرامش کند و مهارت‌های جدید را یاد بگیرد و تمرین کند. چه والدین کودک مبتلا به بیش فعالی باشید و یا خودتان به ADHD داشته باشید، مهم است که حقایق مربوط به داروهای ADHD را بدانید تا بتوانید تصمیمی آگاهانه در مورد اینکه چه چیزی برای شما یا فرزندتان بهتر است بگیرید. همچنین انواع داروهای بیش فعالی زمانی که با سایر استراتژی‌های درمانی مانند مشاوره و مدیریت رفتار ترکیب شوند، بهترین اثرگذاری را دارند.
در صورتی که با اختلال ای دی اچ دی آشنایی ندارید، به شما پیشنهاد می‌دهیم که حتما مقاله انواع adhd را مطالعه نمایید. چرا که در این مطلب هر سه نوع اصلی ای دی اچ دی را معرفی و نقد کردیم و معرفی کردیم و علائم هرکدام را شرح دادیم. شناخت این اختلال، نقش مهمی در تشخیص و درمان ایفا می‌کند.
داروهای درمان بیش فعالی
اولین چیزی که باید درباره داروهای درمان بیش فعالی درک کنید این است که انواع داروهای بیش فعالی دقیقا چه کاری می‌توانند انجام دهند و چه کاری نمی‌توانند انجام دهند. داروهای ADHD ممکن است به بهبود توانایی شما برای تمرکز، کنترل تکانه‌ها، برنامه‌ریزی از قبل و انجام وظایف کمک کنند. با این حال، انها یک قرص جادویی نیستند که تمام مشکلات شما یا فرزندتان را برطرف کنند.
پس حتی زمانی که دارو موثر است، برخی از علائم ممکن است باقی بمانند. به عنوان مثال، یک کودک مبتلا به ADHD شاید همچنان با فراموشی، مشکلات عاطفی و ناهنجاری‌های اجتماعی دست و پنجه نرم کند، یا یک فرد بزرگسال با بی نظمی، حواس‌پرتی، و مشکلات ارتباطی درگیر باشد. به همین دلیل مهم است که برای کمک به مدیریت علائم خود، باید با ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و خواب کافی، تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید.
همچنین مهم است که به یاد داشته باشید که هر فرد به طور متفاوتی به داروهای درمان بیش فعالی پاسخ می‌دهد. چیزی که برای یک فرد موثر است ممکن است برای شما یا فرزندتان کارساز نباشد و اثربخشی نیز شاید متفاوت باشد. برخی از افراد بهبود چشمگیری را تجربه می‌کنند در حالی که برخی دیگر فقط تغییرات متوسط یا حداقلی را تجربه می‌کنند.
انواع داروهای بیش فعالی در دسترس هستند، یافتن داروی مناسب اغلب دشوار است. ممکن است برای یافتن دارو و دوز خاصی که برای شما یا فرزندتان بهترین کارایی را دارد، به صبر و آزمایش و خطا و مشورت با پزشکتان نیاز داشته باشید.
از آنجایی که اثرات داروهای ADHD ممکن است باهم متفاوت باشند، استفاده از آنها باید همیشه برای فرد شخصی‌سازی شود و توسط پزشک تحت نظارت دقیق قرار گیرد. زمانی که دارو برای ADHD به دقت کنترل نشود، ممکن است تاثیر کمتر و خطرات بیشتری داشته باشد.
داروهای ADHD به دو دسته اصلی محرک و غیر محرک تقسیم می‌شوند. در اینجا مروری مختصر از انواع داروهای بیش فعالی خواهیم داشت.
داروهای محرک بیش فعالی
داروهای محرک بیش فعالی که اغلب برای ADHD استفاده می‌شوند، به فرد در مدیریت علائم کمک می‌کنند. این داروها برای بهبود مشکلات و اختلالات کمبود توجه، رفتارهای تکانشی و بیش فعالی تجویز می‌شوند.
داروهای محرک بیش فعالی ممکن است تنها درمانی باشند که استفاده می‌کنید، یا می‌توانید آنها را همراه با رفتار درمانی امتحان کنید.
چنین داروهایی علائم ADHD را حدود 70 درصد در بزرگسالان و 70 تا 80 درصد در کودکان کاهش می‌دهند. داروهای محرک بیش فعالی به کاهش بیش فعالی، قطع صحبت و بی قراری کمک می‌کنند. آنها همچنین به فرد کمک می‌کنند تا کارها و پروژه‌های خود را به پایان برساند و روابط خود را بهبود بخشد.
داروهای محرک بیش فعالی سطح برخی از مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و نوراپی نفرین را افزایش می‌دهند. آنها به اعصاب مغز کمک می‌کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اگر آنها را برای ADHD مصرف کنید، دوزهای آهسته و ثابتی دریافت خواهید کرد، درست همانطور که مغز شما این مواد شیمیایی را به طور طبیعی ایجاد می‌کند. آنها به افزایش انرژی شما کمک می‌کنند، به شما کمک می‌کنند توجه بهتری داشته باشید و شما را هوشیار نگه می‌دارند.
معروف‌ترین داروهای محرک بیش فعالی
داروهای محرک زیادی برای درمان ADHD وجود دارد: اشکال داروهای کوتاه اثر، متوسط اثر و طولانی اثر.
فرم‌های کوتاه (اثر آنها فقط چند ساعت طول می‌کشد) متوسط اثر معمولاً دو یا سه بار در روز و انواع طولانی اثر (در کل روز در بدن وجود دارند و موثر هستند) فقط یک بار در روز مصرف می‌شوند. مزیت داروهایی که کوتاه اثر هستند این است که کنترل بیشتری روی زمانی که دارو را مصرف می‌کنید دارید؛ اما نکته منفی این است که باید مصرف آنها را در طول روز فراموش نکنید.
یک نکته مثبت در نوع داروهایی که اثر طولانی دارند این است که لازم نیست به یاد داشته باشید که در طول روز آنها را به دفعات مصرف کنید، آنها معمولاً اول صبح مصرف می‌شوند. داروهای محرک بیش فعالی طولانی اثر همچنین ممکن است برخی از عوارض جانبی را کاهش دهند. اما به شرطی که دوز و زمان بندی دارو به درستی رعایت شود.
داروهای محرک کوتاه اثر عبارت‌اند از:
- آمفتامین/دکستروآمفتامین (آدرال)
- دکستروآمفتامین (دکسدرین، پروسنترا، زنزیدی)
- دکس متیل فنیدات (فوکالین)
- متیل فنیدات (ریتالین)
داروهای محرک با اثرگذاری متوسط عبارت‌اند از:
- سولفات آمفتامین (Evekeo)
- متیل فنیدات (ریتالین SR، متادیت ER، متیلین ER)
داروهای محرک با اثرگذاری بلند مدت عبارت‌اند از:
- آمفتامین (Adzenys XR-ODT، Dyanavel XR)
- دکس متیل فنیدات (فوکالین XR)
- آمفتامین/دکستروآمفتامین (Adderall XR)
- لیسدگزامفتامین (ویوانس)
- متیل فنیدات (Concerta، Daytrana، Jornay PM، Metadate CD، Quillivant XR، Quillichew ER، Ritalin LA)
(Mydayis) - سردکس متیل فنیدات/ دکس متیل فنیدات (آزستاریس)
برخی از داروهای محرک بیش فعالی که معرفی کردیم، ممکن است در کشور ما تجویز نشوند.
همچنین اکثر این داروها به صورت قرص هستند، اما گاهی اوقات این داروها به شیوه‌های موضعی مصرف می‌شوند.
داروهای غیر محرک بیش فعالی
داروهای غیر محرک بیش فعالی گزینه دیگر درمان و بهبود علائم بیش فعالی هستند. آنها معمولا برای افرادی که نمی‌توانند داروهای محرک را مصرف کنند یا به دلیل عوارض جانبی زیاد، ترجیح می‌دهند آنها (محرک‌ها) را مصرف نکنند و یا برای افرادی که داروهای محرک برایشان موثر نیست، تجویز می‌شوند. این داروها شامل اتوموکستین، کلونیدین و گوانفاسین هستند.
برخلاف محرک‌ها، داروهای غیر محرک با افزایش فعالیت مغزی نوراپی نفرین کار می‌کنند. نوراپی نفرین یک انتقال دهنده عصبی است که مثل دوپامین با “توجه” مرتبط است. با این حال داروهای غیر محرک بیش فعالی برخلاف محرک‌ها، ممکن است چهار تا شش هفته طول بکشد تا اثر خود را نشان دهند.
تحمل داروهای غیر محرک بیش فعالی ممکن است برای برخی افراد راحت‌تر باشد؛ با این حال، این داروها همیشه به اندازه داروهای محرک موثر نیستند.
رایج‌ترین داروهای غیر محرک بیش فعالی عبارت‌اند از:
- Strattera
- Tenex
- Intuniv
- Kapvay
- Viloxazine
داروی غیرمحرک بیش فعالی اتوموکستین
باید بگوییم که اتوموکستین یا Atomoxetine، در لیست داروهای مهارکننده بازجذب نوراپی‌نفرین قرار دارد. این دارو توجه، حافظه کاری و کنترل هیجانات را از طریق بالا بردن سطح نوراپی‌نفرین، بهبود می‌دهد. اتوموکستین به چه کسانی تجویز می‌شود. این دارو مناسب گروه سنی کودکان بالای 6 سال و همچنین بزرگسالان است. ضمن اینکه برای افرادی که با مشکلاتی مثل اضطراب و خواب دست و پنجه نرم می‌کنند یا سابقه سومصرف مواد دارند، تجویز می‌شود. یکی از موارد مثبت اتوموکستین این است که قابلیت سومصرف را ندارد. همچنین تاثیر این دارو در گروه سنی بزرگسالان و کودکان مانند متیل‌فنیدیت است.
آیا به دنبال تسریع روند درمان بیش فعالی کودکان و یادگیری طرز رفتار با بچه های بیش فعال هستید؟ پیشنهاد ما به شما، مشاهده دوره از چالش تا آرامش: پکیج تربیت فرزند بیش فعال، است. پکیج درمانی بیش فعالی در واقع، براساس متد دکتر سلین طراحی شده است. دکتر سلین از موفق‌ترین محققان و درمانگران بیش فعالی در آمریکا و جهان به شمار می‌رود و مولف کتاب‌های مرجع در این زمینه است. پس به شما کمک می‌کند تا مطابق استانداردهای تایید شده توسط مشهورترین روانشناسان دنیا با فرزند خود رفتار کنید. به شما پیشنهاد می‌کنیم که صفحه درمان بیش فعالی کودکان با چند ترفند ساده را از دست ندهید.
این دارو عوارض جانبی کمی دارد؛ یعنی فقط باعث کاهش اشتها، سرگیجه، خستگی و تهوع می‌شود. (در آینده مقاله‌ای کامل راجب عوارض جانبی نادر این دارو تهیه خواهیم کرد)
داروی گوانفاسین
گوانفاسین یا Guanfacine از داروهای غیر محرک بیش فعالی است. این دارو در قشر پیش‌پیشانی فعالیت نوراپی‌نفرین را تنظیم می‌کند. بدین ترتیب توجه را بهبود داده و منجر به کاهش تحریک پذیری فرد خواهد شد. این دارو برای گروه سنی بین 6 تا 17 سال تجویز می‌شود، مخصوصا آنهایی که دچار تیک یا پرخاشگری هستند.
گوانفاسین در مقایسه با داروی کلونیدین کمتر فرد را دچار خواب‌آلودگی و بی‌حالی می‌کند و از طرفی هم افراد نمی‌توانند از این دارو سومصرف داشته باشند.
عوارض جانبی این دارو شامل:
- خشکی دهان
- خواب‌آلودگی
- کاهش ضربان قلب و افت فشار خون
داروی کلونیدین
کلونیدین یا Clonidine هم برای افراد مبتلا به ADHD تجویز می‌شود. کلونیدین از طریق تنظیم و مهار نوراپی‌نفرین، مشکلاتی مثل بیش فعالی و تحریک پذیری را کاهش می‌دهد. این دارو برای کودکان در رده سنی بالای 6 سال است، مخصوصا آنهایی که اختلال خواب و تیک دارند.
این دارو را نباید به صورت ناگهانی ترک کرد؛ چرا که باعث فشار خون می‌شود. از عوارض جانبی کلونیدین می‌توان به خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه و یبوست اشاره کرد.
نکته مهم: هر سه این داروها در ایران تجویز نمی‌شوند؛ بنابراین در داروخانه‌های ایران نیز موجود نیستند!
آیا می‌توان از داروهای ضدافسردگی برای ADHD استفاده کرد؟
در برخی مواقع از بعضی داروهای ضدافسردگی به عنوان درمان جایگزین ای دی اچ دی استفاده می‌کنند. مخصوصا زمان‌هایی که فرد مبتلا به ADHD همزمان به اختلالات اضطرابی و یا افسردگی مبتلا باشد.
گاهی به برخی از افراد مبتلا به ADHD که نمی‌توانند داروهای محرک را مصرف کنند یا بیمارانی که دچار اختلالات همبودی مثل دوقطبی خفیف و یا افسردگی هستند، داروی بوپروپیون تجویز می‌شود. بوپروپیون یا Bupropion Wellbutrin یکی از داروهای ضدافسردگی است که به مهارکردن بازجذب دوپامین و نوراپی‌نفرین کمک می‌کند. در صورتی که فرد سابقه سومصرف مواد داشته باشد؛ طبیعتا داروهای محرک به دلیل اثر سرخوشی‌ای که دارند، برایشان خیلی مناسب نیست. بنابراین به این افراد داروهای ضدافسردگی‌ای مثل بوپروپیون را تجویز می‌کنند.
در برخی موارد کودکان و نوجوانان با داروهای مخصوص بیش فعالی درمان نمی‌شوند یا به عبارتی مقام به این داروها هستند. بدین ترتیب به آنها داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای مثل دسی‌پرامین و نورتریپتیلین تجویز می‌شود.
همانطور که پیش از این توضیح دایدم گاهی فرد مبتلا به ADHD به اختلالات دیگری نیز مبتلاست. اختلالاتی مثل وسواس، دوقطبی، افسردگی و اضطراب. برای این افراد داروهای مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مثل فلوکستین، سرترالین یا همان آسنترا تجویز می‌شود. البته باید بگوییم که این داروها به تنهایی قادر به درمان ای دی اچ دی نیستند؛ یعنی به عنوان درمان مکمل از آنها استفاده می‌شود.
انواع داروهای بیش فعالی که در ایران تجویز می‌شوند
پزشکان ایران در برخی موارد برای بهبود علائم شدید ADHD؛ مخصوصا در گروه سنی کودکان و نوجوانانی که رفتارهای پرخاشگرانهای از خود نشان می‌دهند و یا به اختلالات همراه مانند اوتیسم مبتلا هستند، داروی ریسپریدون را تجویز می‌کنند. ریسپریدون روی گیرنده‌های دوپامین و سروتونین مغز تاثیر می‌گذارد. البته فراموش نکنید که از ریسپریدون معمولاً به‌عنوان درمان مکمل داروهای محرک مانند متیل‌فنیدیت استفاده می‌شود.
گاهی اوقات از داروهای ضد فشار خون نیز برای مدیریت ADHD استفاده می‌شود. این داروها معمولاً برای درمان فشار خون بالا در بزرگسالان تجویز می‌شوند. اما مشخص شده است که در برخی موارد داروهای فشار خون علائم ADHD را نیز کاهش می‌دهند (به ویژه نوع بیش فعالی). آملودیپین یکی از این داروهاست که برای بهبود علائم ای دی اچ دی تجویز می‌شود. یعنی گاهی با صلاحدید پزشک، آملودیپین برای بیش فعالی تجویز می‌شود.
معرفی جدیدترین داروهای درمان بیش فعالی
در سال 2019 دارویی به نام سولریامفتول/Solriamfetol برای مشکلاتی مثل خواب‌آلودگی در طول روز در افرادی با مشکل نارکولپسی یا آپنه انسدادی خواب، تولید شد. ولی نکته جالب توجه اینجاست که طبق بررسی‌های صورت گرفته، سولریامفتول برای بهبود علائم ADHD در بزرگسالان مفید است.
محققان دریافتند که سولریامفتول یا همان Solriamfetol، منجر به کاهش کندی و بی‌نوجهی ناشی از ADHD می‌شود. البته لازم به ذکر است که نتایج این بررسی هنوز به طور قطع تایید نشده و در مرحله آزمایش است، یعنی نمی‌توان خودسرانه این دارو را مصرف کرد.
به طور کلی تمام داروهایی که در این مطلب معرفی کردیم، با هدف آشنا کردن شما با انواع داروهای بیش فعالی بود، پس از مصرف خودسرانه دارو اکیدا خودداری نمایید و هر دارو را با تجویز پزشک و تحت نظر وی مصرف کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله سعی شد تا درباره یکی از استراتژی‌های درمانی ADHD که استفاده از داروهای درمان بیش فعالی است، صحبت کنیم. راهنمای دارویی ADHD برای مدیریت علائم بیش فعالی را لیست کردیم. در صورتی که به دنبال اطلاع از فرمولاسیون‌های دارویی پیشرفته برای کاهش علائم بیش فعالی خود و فرزندتان هستید و یا در صدد بهبود تمرکز با دارو می‌باشید، مقالات وب سایت ما را پیگیری نمایید؛ چرا که جدیدترین متددهای درمانی روز دنیا را در وب سایتمان معرفی خواهیم کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت ADHDYAR مراجعه نمایید.
