علائم ADHD در کودکان، آیا اینها شیطنت هستند یا چیزی بیشتر؟

• سال‌های پیش‌دبستانی زمانی هیجان‌انگیز برای رشد شناختی، جسمی، اجتماعی و عاطفی است که پل ارتباطی بین دوران نوزادی و سال‌های مدرسه‌گرفته شده به‌شمار می‌آید. رفتارهای رایجی که این دوران را مشخص می‌کنند شامل موارد زیر است:
• این کودکان اشتیاق بالایی برای شرکت در فعالیت‌های گروهی دارند.
• کنجکاوی و مهربانی جزو خصوصیات اصلی آنهاست
• در این سنین، حس شوخ طبعی در آنها شکوفا می‌شود.
• حساسیت زیادی نسبت به تشویق یا دلسرد شدن دارند.
• احساسات شدیدی را تجربه می‌کنند.
• انرژی بالایی دارند.
• به دنبال جلب توجه دیگران به خود هستند.
• برای مدت طولانی نمی‌توانند از فعالیت‌هایی که توسط بزرگترهایشان هدایت می‌شود، پیروی کنند
• در این سن مهارت‌های اجرایی در کودکان ظهور می‌کند

محدوده وسیعی از رفتارها در کودکان پیش‌دبستانی‌ای که رشد جسمی و شناختی مناسبی دارند و بر کنترل رفتار، شکل‌گیری حس خطر و آگاهی از انتظارات اجتماعی تمرکز دارند، عبارت‌اند:

تا سن ۳:
پس از هشدار، از لمس اشیاء داغ مانند اجاق گاز خودداری می‌کند.

تا سن ۴:
از خطرها اجتناب می‌کند (برای مثال، از پرش از ارتفاعات بلند در زمین بازی خودداری می‌کند)؛ رفتار خود را بر اساس موقعیت تغییر می‌دهد.

تا سن ۵:
هنگام بازی با دیگر کودکان از قوانین پیروی کرده و نوبت می‌گیرد؛ در فعالیت‌های مختلف (البته منظور فعالیت‌هایی مثل کار با گوشی و کامپیوتر نیست)، قادر است به مدت 10 تا 15 دقیقه تمرکز داشته باشد.

دستاوردهایی که در بالا ذکر کردیم بیانگر پیشرفت‌های مورد انتظار حداقل ۷۵ درصد از کودکان در هر گروه سنی به حساب می‌آیند. (یعنی کودکانی که فاقد ای دی اچ دی و سایر اختلالات اینچنینی هستند، غالبا چنین مشخصه‌هایی دارند). به همین ترتیب، علائم هشداردهنده رفتاری که ممکن است نشان‌دهنده اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) باشند، شامل موارد زیر است:

• این کودکان تا سن 5 سال، برایشان سخت است روی فعالیت‌های مختلف (غیر از کار با کامپیوتر و موبایل) به مدت 5 تا 10 دقیقه تمرکز کنند.
• این کودکان دائما در حال بالا رفتن و پریدن بیش از حد (مثلاً پریدن از روی مبلمان) هستند. به طوری که این رفتارها ممکن است غیرمنتظره یا نامناسب باشد.

• کودک ممکن است خیلی سریع از یک اسباب‌بازی سراغ یک اسباب‌بازی دیگر برود یا حتی کلا در بازی کردن با اسباب‌بازی‌هایش مشکل داشته باشد.

• برای کودک صبر کردن و انتظار بسیار سخت است؛ بسیار بی‌تاب و ناشکیبا هستند.
• به طور مکرر صبحت‌های بزرگترها را چه در تماس‌های تلفنی و چه در مکالمات حضوری، قطع می‌کنند.
• حرکات خطرناکی برخلاف توصیه‌های ایمنی بزرگترها انجام می‌دهند. (مثلاً دویدن از یک طرف خیابان به طرف دیگر علی‌رغم اینکه به او توصیه کردیم دستش در دستان شما باشد، باز کردن کمربند ایمنی در حین حرکت خودرو، دست زدن به ظرف داغ)
• پیروی از دستورالعمل‌ها و پایبندی به روال‌های روزانه برایشان دشوار است.
• در حین انجام فعالیت‌ها (مثلا حل تکالیف) بیش از حد صحبت می‌کنند و یا سروصدا ایجاد می‌کنند.
• دائما در حال حرکت هستند، مثل ضرب‌المثل معروف “از دیوار راست بالا می‌رود”، در آرام کردن بدنشان مشکل دارد، آرام و قرار ندارند.
• نسبت به محرک‎‌ها، واکنش‌های سریع و شدیدی از خود نشان می‌دهند.
• مشکلات اجتماعی دارند.

این واقعیت را فراموش نکنید که بسیاری از کودکان پیش‌دبستانی ممکن است علائمی شبیه به ADHD را تجربه کنند (علائمی که در بالا ذکر کردیم)؛ اما در نهایت درصد کمی از این کودکان، به این اختلال مبتلا می‌شوند که در صورت عدم درمان، عملکرد روزمره آنها مختل خواهد شد.