از بیماری add چه می‌دانید؟ ساعت هفت نیم صبح زمستانی سرد و ابری را تصور کنید که اشکان 9 ساله با چهره‌ای شلخته و خواب‌آلود سر میز صبحانه رو‌به‌روی شما نشسته است. اما به جای صبحانه خوردن، تمام حواسش بخار آبی است که از کتری بیرون می‌آید. به بافت چسبناک عسل ریخته شده روی سفره ور می‌رود و یک لحظه حواسش سمت صدای پرنده‌های پشت پنجره منحرف می‌شود. ذهن او بین مساله ریاضی‌ای که دیشب سعی داشت حل کند و سرانجام هم حل نکرد، صدای پرنده ها و بخار کتری، پرسه می‌زند. آیا اشکان به اختلال نقص توجه مبتلاست؟
حالا مرجان 17 ساله را تصور کنید که در یک بعدازظهر بهاری پشت میز تحریرش نشسته و در حال تست زدن برای کنکور است. اما غافل از اینکه دو ساعت گذشته و مرجان بیچاره هنوز روی صفحه اول مانده است! هر بار که مرجان می‌خواهد تست بزند، حواسش به نوتیفیکیشن موبایل، صدای تلفن صحبت کردن مادرش و یا صدای دعوای گربه‌های داخل کوچه پرت می‌شود! به نظر می‌رسد که مرجان هم احتمالا از اختلال نقص توجه add رنجد می‌برد!
برویم به یک لحظه از زندگی شغلی آرش 35 ساله؛ مدیر فروش یک شرکت پخش مواد غذایی. جلسه کاری مهمی بین مدیر شرکت و کارمندان برقرار است و آرش را تصور کنید که همه تلاشش را می‌کند تا به صحبت همکاران گوش دهد. آرش اصلا قادر صدای صحبت کردن منشی‌ای که بیرون از سالن نشسته و یا ویبره موبایل که داخل جیبش است را نادیده بگیرد و فقط روی صحبت همکاران تمرکز کند. آرش استرس دارد که مبادا مدیر از او سوال کوچکی بپرسد و یا نظرش را بخواهد! بله درست حدس زدید، هر سه این افراد به اختلال کم توجهی add مبتلا هستند. ما در این مبحث قرار است درباره بیماری add صحبت کنیم و جدیدترین یافته‌های علمی این حوزه را نقد و بررسی کنیم.
اختلال کمبود توجه (بیماری add) اصطلاحی است که برای افرادی استفاده می‌شود که با مشکلات شدید تمرکز دست و پنجه نرم می‌کنند، بدون اینکه سایر علائم ADHD مانند تکانشگری بالا یا بیش فعالی در آنها وجود داشته باشند. طبق تعریف رسمی‌ای از راهنمای تشخیصی و آماری IV: بیش فعالی عمدتاً از نوع بی توجهی” است. با این حال در عمل ADD اصطلاح بسیار مناسب‌تری است.
به بیانی ساده‌تر، اختلال نقص توجه یک اختلال عصبی رشدی است که توجه و کنترل رفتارهای تکانشی را برای فرد دشوار می‌کند و شبیه به اختلال (ADHD) است اما بدون فاکتور بیش فعالی.
اگرچه اختلال نقص توجه add در دخترها شایع‌تر است؛ اما در پسرها نیز اغلب مشاهده می‌شود. برخی از کودکان مبتلا به بیماری add نیز ممکن است تکانشی باشند؛ اما هرگز بیش فعال نیستند. این تکانشگری معمولا بر تعاملات و مهارت‌های اجتماعی آنها تأثیر منفی‌ای می‌گذارد. گاهی اوقات یک کودک مبتلا به ADD چنان تضعیف شده، آنقدر مضطرب و افسرده است یا به خود آسیب می‌رساند که به جای ضعف تمرکز، به دیگر مشکلات او به عنوان مسائل کلیدی تمرکز می‌شود. ADD تظاهرات بسیار متفاوتی با نوع بیش فعال تکانشی ADHD دارد، اما اغلب در یک خانواده اتفاق می‌افتد، به طوری که برخی از فرزندان در خانواده دارای ADHD و برخی دیگر مبتلا به ADD هستند.
تشخیص اختلال نقص توجه add چگونه صورت می‌گیرد؟
تشخیص اختلال نقص توجه add، یک تشخیص بالینی است که در آن پزشک از وجود اکثر علائم بی توجهی ADD را که به صورت مکرر باشند، اطمینان حاصل کند. این معیارها باید هم در خانه و هم در مدرسه به طور مداوم برای فرد مشکل ساز باشند، قابل توجه باشد؛ یعنی به کررات تکرار شوند و باعث اختلال شوند.
اختلال نقص توجه در صورتی تشخیص داده می‌شود که کودک زیر 16 سال حداقل 6 ماه متوالی، 6 علامت از علامت‌های بی توجهی را داشته باشد اما هیچ نشانه‌ای از بیش فعالی/تکانشگری نداشته باشد. این علائم عبارت‌اند از:
علائم بیماری add کدام‌اند؟
برای همه ما اغلب ممکن است توجه کردن دشوار باشد، اما برخی از افراد بسیار بیشتر از دیگران با این دشواری روبرو هستند. اکثر مردم اختلال نقص توجه add را به عنوان یک بیماری دوران کودکی می‌شناسند. با این حال، آنها فراموش می‌کنند که کودکان مبتلا به ADD در نهایت به سن بزرگسالی می‌رسند و این اختلال در بسیاری از آنها تا سنین بزرگسالی تشخیص داده نمی‌شود. خب همانطور که ذکر کردیم، در صورتی می‌توان گفت فردی مبتلا به این اختلال است که اکثر معیارهای تشخیصی را بتوان در او مشاهده کرد. البته این کار فقط و فقط باید توسط پزشک و متخصصان حوزه سلامت روان صورت گیرد. معیارهای تشخیصی عبارت‌اند از:
- افراد مبتلا به اختلال نقص توجه اغلب در توجه به جزئیات ضعیف هستند یا در فعالیت‌های تحصیلی، کار یا سایر فعالیت‌های زندگی مرتکب اشتباه می‌شوند.
- فرد مبتلا به اختلال کم توجهی add اغلب اوقات در توجه روی کارها، فعالیت‌ها و حتی بازی کردن با چالش رو‌به‌روست!
- دیگران متوجه می‌شوند زمانی که با فرد صحبت می‌کنند، او به آنها گوش نمی‌دهد.
- چنین افرادی در برنامه‌ریزی و سازماندهی امور با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
- افراد مبتلا به بیماری add اغلب از انجام کارهایی که برای مدت طولانی نیازمند تلاش ذهنی زیادی هستند (مانند تکالیف مدرسه یا کار) اجتناب می‌کنند، آنها دوست ندارد یا نمی‌خواهد این قبیل کارها را انجام دهند.
- اغلب چیزهایی که برای انجام کارها و فعالیت‌ها نیاز دارند را گم می‌کنند. اقلامی مثل اسباب بازی‌ها، تکالیف مدرسه، کتاب‌ها، مداد و خودکار و یا ابزار کار
- این افراد از دستورالعمل‌ها، قواعد و برنامه‌ها پیروی نمی‌کنند. آنها از انجام تکالیف مدرسه گریزان‌اند.
- حواسشان به راحتی و خیلی سریع پرت خواهد شد.
- معمولا در انجام امور روزانه فراموش‌کار هستند.
- خیال‌بافی و غرق شدن در رویاها نیز از مشخصات اصلی افرادی است که به اختلال نقص توجه مبتلا هستند.
البته لازم به ذکر است برای اینکه به صورت قطعی تشخیص بیماری add در فرد داده شود، باید از مدرسه، از گزارش‌های قبلی مدرسه و از مشاهدات بالینی بازخورد گرفته شود و همچنین شرح حال دقیقی از خانواده فرد دریافت شود.
تشخیص اختلال نقص توجه دشوار است زیرا بسیاری از بیماری‌ها با این اختلال همراه هستند. این امر هنگام بررسی نوجوانان و بزرگسالان بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. تا زمانی که اختلال نقص توجه add همچنان درمان نشده باقی بماند، پتانسیل برای ایجاد مشکلات اضافی بیشتر خواهد بود. مشکلاتی مثل:
- مشکلات و ضعف در عملکرد تحصیلی مانند کم کاری و ناتوانی در یادگیری.
- مشکلات عاطفی مانند واکنش بیش از حد به موقعیت‌های مختلف و اعتماد به نفس پایین.
- ضعف در مهارت‌های اجتماعی مانند خود محوری، پرخاشگری و خودآگاهی ضعیف.
- روابط ناپایدار, این موضوع هم با روابط اجتماعی مرتبط است و هم با روابط عاطفی.
- ضعف در سلامت جسمی و روانی
- بیکاری و اخراج از شغل
- مشکلات مالی
- مشکل در کنار آمدن با قوانین
- سو مصرف مواد مخدر و الکل
- خودانگاره یا تصور ذهنی ضعیف از خود
- اقدام به خودکشی
مهمترین دلایل بروز اختلال نقص توجه چیست؟
طبیعتا مثل هر اختلال و بیماری ذهنی و جسمی، ژنتیک در اختلال ای دی دی نیز نقش موثری دارد. پس این اختلال نیز ممکن است ارثی باشد و تحقیقات صورت گرفته بیانگر تاثیر وراثت بر روی این مشکل هستند.
همانطور که عوامل محیطی بر روی بروز یا تشدید adhd تاثیر می‌گذارند، در ای دی دی یا همان اختلال نقص توجه add نیز عوامل محیطی نقش مهمی ایفا می‌کنند. برای مثال سابقه قرار گرفتن فرد در معرض سرب در دوران کودکی، مشکلاتی که در حین رشد فرد رخ می‌دهند نیز در بروز یا تشدید add نقش مهمی دارند. برای مثال مشکلات سیستم عصبی مرکزی که در زمان‌های خاصی از رشد رخ می‌دهند.
آیا ارتباط ADD با IQ وجود دارد؟
یک سری تصور غلط در بین عموم مردم رایج است که افراد مبتلا به بیماری add یا ADHD معمولا IQ ضعیفی دارند و یا برعکس یعنی افراد بیش فعال و کم توجه، IQ و هوش بالایی دارند. اما باید ذکر کنیم که اگرچه این اختلال انجام وظایفی مانند کار مدرسه، تکالیف یا پروژه‌های کاری را بسیار دشوارتر کند.
آیا اختلال نقص توجه add با بالا بودن یا پایین بودن بهره هوشی مرتبط است؟
هیچ ارتباط روشنی بین اختلال نقص توجه یا ADHD و IQ وجود ندارد. یک فرد ممکن است دارای نمره IQ بالا، متوسط یا پایین باشد و همچنین دارای اختلالات فوق نیز باشد.
برای مثال این دو اختلال ممکن است باعث شوند که یک فرد در کلاس و مدرسه عملکرد کندی داشته باشد یا در امتحانات و آزمون‌های تحصیلی ضعیف باشد. این موضوع معمولا باعث می‌شود که افراد دیگر تصور کنند که فرد ضریب هوشی پایینی دارد.
از سوی دیگر، فرد مبتلا به اختلال نقص توجه add ممکن است روی کارهایی که از آن لذت می‌برند متمرکز شوند، که شاید دیگران تصور کنند که IQ او بالاتر از متوسط است.
آیا برای شما هم سوال است که یک فرد مبتلا به add یا adhd درون گراست یا برون‌گرا؛ پس مقاله بیش فعال درونگرا، مخصوص شماست!
ریسک اطلاعات نادرست سوشال مدیا درباره اختلال نقص توجه
شما حتما متوجه شدید که شبکه‌های اجتماعی، مخصوصا اینستاگرام، تیک تاک و کانال‌های تلگرامی به منبع اصلی جست‌وجوی اطلاعات روانشناسی و پزشکی تبدیل شدند. به طوری که شاهد پیج‌ها و کانال‌های بیشماری در زمینه ADHD و یا ADD هستیم. چرا؟ چون محبوبیت این رسانه‌ها بسیار بالا و دسترسی به آنها نیز برای مخاطبان بسیار راحت است. به همین دلیل اکثر مخاطبان برای اطلاع از علائم، تشخیص و درمان بیش فعالی، سراغ سوشال مدیا می‌روند.
اما بر اساس بررسی‌های اخیر، بسیاری از اطلاعاتی که در این رسانه‌ها منتشر می‌شوند، اشتباه، ناقص و حتی گمراه‌کننده هستند.
متاسفانه شاهد این هستیم که بسیاری از والدین و حتی مخاطبان جوان، مرتکب خودتشخیصی‌های اشتباه شوند و حتی درمان به موقع به تعویق بیوفتد!
آیا به دنبال تسریع روند درمان بیش فعالی کودکان و یادگیری طرز رفتار با بچه های بیش فعال هستید؟ پیشنهاد ما به شما، مشاهده دوره از چالش تا آرامش: پکیج تربیت فرزند بیش فعال، است. پکیج درمانی بیش فعالی در واقع، براساس متد دکتر سلین طراحی شده است. دکتر سلین از موفق‌ترین محققان و درمانگران بیش فعالی در آمریکا و جهان به شمار می‌رود و مولف کتاب‌های مرجع در این زمینه است. پس به شما کمک می‌کند تا مطابق استانداردهای تایید شده توسط مشهورترین روانشناسان دنیا با فرزند خود رفتار کنید. به شما پیشنهاد می‌کنیم که صفحه درمان بیش فعالی کودکان با چند ترفند ساده را از دست ندهید.
مثلا بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته؛ از بین 100 پست پربازدیدی که مخاطبان با هشتگ ADHD مشاهده کردند، حدود 55 درصد آنها دارای اطلاعات اشتباه و ناقص بودند. و بدتر اینکه فقط ده درصد صاحب این پروفایل‌ها، دارای تحصیلات پزشکی و روانشناسی بودند؛ یعنی اکثر آنها فقط اینفلونسر هستند!
همین چند ماه پیش هم یک بررسی صورت گرفت و نتیجه آن این بود که منبع اصلی پست‌های اینستاگرامی درباره ADHD، اغلب بر اساس تجربیات شخصی است نه منبع معتبر علمی! بدتر اینکه فقط 12 درصد این پست‌ها منبع معتبر و علمی دارند.
فاجعه اصلی از جایی شروع می‌شود که خودتشخیصی اشتباه منجر به درمان‌های غیر علمی، مصرف داروهای گیاهی بی‌ربط و یا رژیم‌های غذایی خاص و بی‌فایده شود!
در سال گذشته یک ارزیابی روی نوجوانانی که از طریق مشاهده پست‌های اینستاگرامی به پزشک مراجعه کرده بودند، صورت گرفت، نتیجه آن مشخص شد که فقط 30 درصد آنها واقعا مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی بودند.
برای تشخیص اختلال نقص توجه از چه منابعی استفاده کنیم؟
- در وهله اول به شما پیشنهاد می‌دهیم که قبل از هر چیز اعتبار منبعی که قرار است به آن مراجعه کنید را بررسی کنید. همیشه به منابع رسمی اتکا کنید، مثل سازمان‌های بهداشتی و سلامت روان و حتی نشریات معتبر.
- به هیچ وجه خودتشخیصی نکنید و تشخیص اصلی را به پزشک بسپارید! چرا که علائمی که در منابع رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند، فقط برای آگاهی اولیه هستند.
- به پیج‌هایی که مرجع معتبری دارند مراجعه نمایید. پیج‌هایی که زیر نظر متخصصان سلامت روان و پزشکان مدیریت می‌شوند را پیگیری کنید.
- برای شناخت بیشتر و کسب اطلاعات مفید درباره بیماری add، در کارگاه‌های آموزشی علمی و وبینارهای تخصصی شرکت کنید.
نتیجه‌گیری
در این مطلب سعی کردیم تا درباره بیماری add صحبت کنیم. پس اصلی‌ترین علائم اختلال نقص توجه را شرح دادیم. توضیح دادیم که جدیدا تب‌و‌تاب استفاده از پست‌های موجود در رسانه‌های اجتماعی برای تشخیص اختلال نقص توجه add بالا رفته و این موضوع منجر به مشکلات جبران‌ناپذیر برای فرد می‌شود؛ پس یک سری راهکار برای اینکه منبع قابل اعتمادی پیدا کنید ارائه دادیم.
