خواب کودکان بیش فعال، مانند یک سفر دریایی آرام در اقیانوسی پرتلاطم است. هر شب، آنها باید از میان امواج بی‌قراری و تلاطم افکار خود عبور کنند تا به ساحل آرامش برسند. بهبود خواب کودکان بیش فعال مستلزم داشتن روتین خواب مستمر، محیط آرام و بدون تحریک است. بی‌خوابی، تأخیر در شروع خواب، بیدار شدن‌های شبانه، کابوس و اختلال خواب در کودکان بیش فعال مشکلی جدی است که به نقش مهمی در کاهش عملکرد تحصیلی آنها دارد.
بدخوابی و بیش فعالی در کنار هم قرار می‌گیرند. کودکان مبتلا به ADHD به ویژه زمانی که خسته هستند، سرکش، بداخلاق و خشن می‌شوند. متأسفانه، این موضوع منجر به خواب کمتر خواهد شد. اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) معمولاً با خواب آشفته همراه است. روابط ADHD با مشکلات خواب، بیماری‌های روانپزشکی و داروها، پیچیده و چند جهته است. adhd و خواب برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، کمبود خواب می‌تواند منجر به افزایش علائم ADHD و تأثیر بر توانایی آنها در تفکر، دقت و تمرکز و انجام امور روزانه و تکالیف مدرسه شود. ما در این مقاله به بررسی اختلال خواب در کودکان بیش فعال پرداخته‌ایم.
خواب کودکان بیش فعال، موضوعی است که به دقت تحت بررسی قرار گرفته است. این کودکان اغلب با چالش‌های خاصی در رابطه با خواب مواجه هستند. مشکلاتی مثل از جمله سختی در به خواب رفتن، بیدار شدن‌های مکرر، و خواب ناکافی. مطالعات نشان داده‌اند که تغییرات در سیستم عصبی مرکزی و نوسانات هورمونی می‌توانند در این مشکلات دخیل باشند. به‌ویژه، نقص در تنظیم ملاتونین که به عنوان هورمون خواب شناخته می‌شود، می‌تواند بر الگوهای خواب تأثیر بگذارد. استراتژی‌های مداخله‌ای شامل ایجاد یک برنامه خواب منظم، کاهش تحریکات قبل از خواب، و استفاده از تکنیک‌های آرام‌بخش می‌باشد. تأکید بر خواب کافی و باکیفیت برای این کودکان، می‌تواند به بهبود تمرکز و کاهش رفتارهای بیش فعالی در طول روز کمک کند. در ادامه به صورت تخصصی‌تر در این باره صحبت خواهیم کرد.
بیش فعالی و اختلال خواب
مشکلات خواب در اختلال ADHD بسیار رایج هستند. این مشکلات ممکن است مربوط به خود ADHD یا مشکلاتی مانند اضطراب یا ترس باشند. همچنین یکی از عوارض رایج داروهای ADHD در کودکان، کم‌خوابی است. (زیرا بسیاری از داروهای ADHD محرک هستند و از نظر شیمیایی با آمفتامین مرتبط هستند.)
کودکان مبتلا به ADHD اغلب مشکلات خواب دارند. اما آیا خواب ضعیف واقعا می‌تواند باعث بیش فعالی برخی از کودکان شود؟ اگرچه هیچ دستورالعمل بالینی‌ای برای تشخیص ADHD در کودکان نوپا زیر 4 سال وجود ندارد؛ اما متخصصان پزشکی معتقدند که علائم ADHD ممکن است برای اولین بار در این سالها ظاهر شوند. ADHD احتمالاً از عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، آناتومی مغز، قرار گرفتن مادر باردار در معرض برخی مواد، قرارگیری کودک در برابر سمومی مانند سرب یا نارس به دنیا آمدن، ناشی می‌شود.
همانطور که گفته شد، ADHD در کودکان زیر 4 سال معمولاً قابل تشخیص نیست؛ زیرا رفتارهایی مثل بی قراری (که مرتبط با ADHD است) در میان کودکان نوپا بسیار رایج است. برای تشخیص ADHD در یک کودک 4 تا 17 ساله، کودک باید شش علامت یا بیشتر را در دو یا چند موقعیت (مانند خانه، مدرسه و سایر موقعیت‌های اجتماعی) برای بیش از شش ماه نشان دهد و باعث نوعی اختلال شود. پزشک شما رفتار کودک شما را در زمینه نحوه رفتار سایر کودکان هم سن آنها بررسی می‌کند تا ارزیابی کند که آیا کودک شما دارای ADHD است یا خیر.
علائم ADHD در کودکان معمولا بدین شکل است:
- بی‌قراری
- جنب و جوش و حرکت مداوم
- ناتوانی در ثابت نشستن
- بی وقفه حرف زدن
- ناتوانی در بازی بی سر و صدا
- حواس پرتی
- قطع کردن موادم صحبت دیگران
- مشکل در توجه و حفظ آن
رابطه ADHD و خواب
بسیاری از کودکان بیش فعال در خواب مشکل دارند. یعنی آنها چه تحت درمان دارویی باشند و چه نباشند، در خواب شبانه مشکل دارند. ADHD ممکن است باعث بیش فعالی در برخی از کودکان شود و به نظر برسد که آنها تا شب در حال تحرک هستند. اگر کودکی از داروهای محرک استفاده می‌کند، والدین ممکن است رفتارهای چالش برانگیزتری از او را در شب مشاهده کنند، زیرا تاثیر دارو شروع به از بین رفتن می‌کند. برخی از کودکانی که دارو مصرف می‌کنند ممکن است در به خواب رفتن مشکل داشته باشند، زیرا محرک‌ها همانطور که کافئین بر بزرگسالان تأثیر می‌گذارد، روی آنها نیز تأثیر می‌گذارد.
راهکارهای بهبود اختلال خواب در کودکان بیش فعال
موارد زیر برخی از مهم‌ترین عواملی است که در مورد خواب کودکان مبتلا به ADHD تفاوت ایجاد می‌کند. اینها می‌توانند بر کیفیت و کمیت خواب کودک شما تأثیر مثبت بگذارند:
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم در طول روز می‌تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند تا شب بهتر بخوابند. ورزش به کاهش بیش فعالی و بهبود خلق و خو کمک زیادی می‌کند، که منجر به کیفیت خواب بهتر می‌شود. فرزندتان را تشویق کنید تا در طول روز به فعالیت‌های بدنی مانند ورزش، رقص یا دوچرخه سواری بپردازد، اما از انجام این کارها نزدیک به زمان خواب خودداری شود.
نور آبی صفحه نمایش
قرار گرفتن در معرض نور آبی ساطع شده توسط دستگاه‌های الکترونیکی‌ای مثل موبایل و تبلت تولید ملاتونین، هورمون خواب را مختل می‌کند و به خواب رفتن کودکان در شب را دشوار می‌کند. شایان ذکر است که کودکان خردسال مبتلا به ADHD ممکن است در مقایسه با همسالان خود بیشتر مستعد تأثیرات نور آبی باشند. برای اینکه فرزندتان بهترین شانس را برای خواب بهتر داشته باشد، بسیار مهم است که زمان استفاده از گوشی تلفن همراه را قبل از خواب برای آنها محدود کنید.
برای والدین کودکان بیش فعال، یکی از استراتژی‌های بسیار موثر این است که یک برنامه منظم عصرانه ایجاد کنند که به تدریج فعالیت‌های قبل از خواب را کاهش دهد.
یکی از راهکارهای موثر در بهبود خواب کودکان بیش فعال این است که کودک خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌های آرام بخش مانند خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی ملایم، یا بازی با اسباب بازی‌های آرام شرکت کند. با برداشتن وسایل الکترونیکی یا دور از دسترس نگه داشتن آنها در اتاق خواب یک منطقه عاری از گجت ایجاد کنید. به این ترتیب، کودک شما می‌تواند به تدریج آرام شود و برای یک خواب آرام شبانه آماده شود.
نوجوان خود را تشویق کنید تا زمان استفاده از موبایل، تبلت و لپ تاپ را مدیریت کند. برخی از مرزها را با هم تعیین کنید، مثلا قبل از خواب یک ساعت تعیین شده را برای کنار گذاشتن گوشی و تبلت مشخص کنید. فعالیت‌های جایگزین را برای جایگزینی تلفن همراه به او نشان دهید، مانند سرگرمی‌های آرامش‌بخش، حمام آب گرم، یا گپ زدن با خانواده قبل از خواب.
آیا به دنبال تسریع روند درمان بیش فعالی کودکان و یادگیری طرز رفتار با بچه های بیش فعال هستید؟ پیشنهاد ما به شما، مشاهده دوره از چالش تا آرامش: پکیج تربیت فرزند بیش فعال، است. پکیج درمانی بیش فعالی در واقع، براساس متد دکتر سلین طراحی شده است. دکتر سلین از موفق‌ترین محققان و درمانگران بیش فعالی در آمریکا و جهان به شمار می‌رود و مولف کتاب‌های مرجع در این زمینه است. پس به شما کمک می‌کند تا مطابق استانداردهای تایید شده توسط مشهورترین روانشناسان دنیا با فرزند خود رفتار کنید. به شما پیشنهاد می‌کنیم که صفحه درمان بیش فعالی کودکان با چند ترفند ساده را از دست ندهید.
به عنوان والدین، می‌توانید با عدم استفاده از گوشی خود قبل از خواب، عادات سالم را به فرزند خود نشان دهید. راحت باشید اما سعی کنید این عادت‌ها را تغییر دهید. تمام خانواده خود را تشویق کنید که ساعت‌های بدون تکنولوژی (استفاده از گجت‌ها) را بپذیرند و محیطی آرام ایجاد کنید که از خواب بهتر برای همه پشتیبانی می‌کند.
اگر فرزند شما اهل ورزش نیست، نگران نباشید. فقط سعی کنید آنها را تشویق کنید تا شکلی از تحرک را پیدا کنند که برای آنها مفید باشد. این تحرک می‌تواند شامل کوهنوردی در یک پارک یا فقط رقصیدن در اطراف خانه یا باغ باشد!
ورزش بدنی باعث ترشح اندورفین می‌شود که به هورمون «شادی» معروف است و به تنظیم خلق و خو و القای حس آرامش کمک می‌کند. همچنین به کاهش سطح هورمون‌های استرس بدن مانند آدرنالین و کورتیزول کمک می‌کند. فعالیت بدنی خواب بهتر را تسریع می‌کند و به تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن کمک زیادی می‌کند، این کار هم برای تنظیم خلق و خو و هم برای سلامت کلی کودک ضروری است.
محیط خواب مناسب
ایجاد یک محیط خواب راحت برای کودکان مبتلا به ADHD ضروری است. اتاق خوابی که خنک، تاریک و ساکت باشد برای ایجاد یک خواب عمیق و آرام بسیار مهم است. هدف ایجاد محیطی است که از ریتم شبانه روزی طبیعی بدن پشتیبانی می‌کند. ایجاد محیط خواب مناسب نیازمند صرف هزینه یا زحمت اضافی نیست؛ فقط کافی است موارد زیر را رعایت کنید!
پنج عنصر کلیدی در ایجاد یک محیط خواب دوستانه برای این کودکان بسیار مهم است: دمای خنک، تاریکی (نور کم)، صدای آرام (یا “خنثی”)، محیط مینیمال (خلوت، محیطی که مملو از ابزار و وسایل زیاد نباشد) و تنظیم حسی.
در ادامه به توضیح بیشتر این موارد پرداخته‌ایم.
دمای خنک
حفظ دمای خنک در اتاق خواب برای بهبود خواب با کیفیت حیاتی است. دلیل این امر بیولوژیکی است: دمای بدن ما به طور طبیعی با آماده شدن برای خواب کاهش می‌یابد و یک اتاق خنک‌تر می‌تواند به تسریع از این فرآیند فیزیولوژیکی کمک کند.
برای کودکان مبتلا به ADHD که ممکن است با اختلالات خواب دست و پنجه کنند، این راهکار می‌تواند بسیار مفید باشد. برای دریافت بهترین نتیجه، دمای اتاق را بین 15-19 درجه سانتیگراد (60-67 درجه فارنهایت) حفظ کنید.
تاریکی اتاق
نور می‌تواند در تولید ملاتونین اختلال ایجاد کند و شروع خواب آلودگی را به تاخیر بیندازد. پس مکانی پرنور باعث بروز اختلال خواب در کودکان بیش فعال می‌شود. این فاکتور به ویژه برای کودکان مبتلا به ADHD که ممکن است در به خواب رفتن یا ماندن در خواب چالش داشته باشند مشکل ساز است. به همین دلیل، تاریکی نقش مهمی در تنظیم خواب دارد. شما می‌توانید با استفاده از پرده‌های ضخیم برای جلوگیری از ورود هرگونه نور خارجی به خواب فرزند خود کمک کنید.
اگر فرزند شما از تاریکی می‌ترسد، اینکار می‌تواند کمی سخت باشد. پس در این صورت اگر نیاز به چراغ خواب داشته باشد یا نیاز به باز بودن در با چراغ سالن روشن داشته باشد، بهتر است آن نیاز را مهیا کنید. اما در صورت امکان، سعی کنید به تدریج نور مورد نیاز کودکتان در شب را کاهش دهید.
سکوت
یک محیط آرام یا بدون ایجاد حواس پرتی، یکی دیگر از جنبه‌های حیاتی یک اتاق خواب راحت و بهبود اختلال خواب در کودکان بیش فعال است. کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند به ویژه نسبت به صداها هوشیار باشند و این امر که ممکن است خواب آنها را بیشتر مختل کند یا در وهله اول از خوابیدن آنها جلوگیری کند. سعی کنید شب‌ها خانه را تا حد امکان ساکت نگه دارید. کودک شما همچنین می‌تواند برای خواب بهتر از گوش گیر استفاده کند.
خنثی کردن هر گونه صدا که باعث حواس پرتی شود، اغلب حتی موثرتر از یک محیط ساکت است. نویز سفید یا صداهای طبیعت می‌تواند فوق العاده آرامش بخش باشند. مثلا کودک می‌تواند به صداهای اقیانوس، آب، باران گوش دهد و مطمئناً کمک می‌کند تا راحت‌تر بخوابد.
کاهش استرس در بهود اختلال خواب در کودکان بیش فعال نقش مهمی ایفا می‌کند
پیشنهاد مطالعه بیشتر:
اتاق خواب خلوت و مینیمال
سعی کنید اتاق خواب فرزندتان را فضایی برای خواب و آرامش قرار دهید. این به معنای اجتناب از فعالیت‌های تحریک کننده در اتاق خواب است، مانند بازی کردن یا انجام تکالیف.
در حالت ایده آل، اگر آنها یک میز یا کامپیوتر دارند، اینها باید در یک اتاق جداگانه باشند. اگر این امکان پذیر نیست، تا جایی که می‌توانید آن را از تخت دور نگه دارید.
در صورت امکان، شلوغی و بی‌نظمی را کاهش دهید. یک اتاق خواب درهم و برهم می‌تواند احساس ناراحتی و حواس پرتی کند و بر خواب تاثیر زیادی بگذارد.
موارد دیگری که ممکن است در نظر بگیرید عبارتند از اطمینان از راحتی تخت و بالش و انتخاب ملافه‌ای استاندارد است تا به حفظ دمای خنک کمک کنند.
با ایجاد ارتباط واضح بین اتاق خواب و خواب، کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند علائم خواب بدن خود را درک کنند و بهتر به آنها پاسخ دهند.
اقدامات فوق در بهبود خواب کودکان بیش فعال موثر هستند.
تنظیم حسی
کودکی که به خوبی تنظیم شده باشد خواب بهتری خواهد داشت. تنظیم حسی هم در شب و هم در روز مهم است. به طور خلاصه، چه نوع محیط حسی به کودک شما کمک می‌کند تا احساس آرامش و راحتی کند؟
به عنوان مثال، یک پتوی سنگین می‌تواند احساس امنیت را القا کند. یعنی این اثر تسکین دهنده یک آغوش ملایم را ایجاد می‌کند و به کودک شما کمک می‌کند تا برای خواب راحت آماده شود.
خطر اختلال خواب در بروز بیش فعالی
مطالعه‌ای بر روی 7000 کودک کالیفرنیایی در زمینه کیفیت خواب کودکان بیش فعال، صورت گرفت نشان داد که کودکان پیش دبستانی که کمتر می‌خوابند توسط والدینشان بیش فعال‌تر و در مهدکودک کم توجه‌تر ارزیابی می‌شوند.
محققان حدس زدند که خواب ضعیف ممکن است در آینده برخی از کودکان را به سمت تکانشگری و بی توجهی سوق دهد. این سوء ظن مبنی بر اینکه خواب ضعیف زودهنگام ممکن است منجر به ADHD در اواخر دوران کودکی شود، توسط یک مطالعه کانادایی تایید شده است. محققانی که روی بیش از 1000 کودک (2 تا 6 ساله) مطالعه کردند دریافتند کودکان نوپایی که کمتر از 10 ساعت در شب می‌خوابند، دو برابر بیشتر در معرض بیش فعالی قرار دارند. یعنی بعداً، زمانی که به سنین پیش دبستانی رسیدند احتمال ابتلا آنها به ADHD بیشتر خواهد بود.
نتیجه گیری
اختلال خواب در کودکان بیش فعال، موضوعی است که در تلاقی علوم اعصاب و روان‌شناسی قرار دارد. این کودکان معمولا با بی‌خوابی، بیدار شدن‌های مکرر در طول شب و حتی تأخیر در شروع خواب مواجه هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که نقص‌هایی در سیستم دوپامینرژیک می‌تواند در این اختلالات نقش داشته باشد، زیرا دوپامین در تنظیم چرخه خواب-بیداری و توجه دخیل است. علاوه بر این، محرومیت از خواب می‌تواند به افزایش رفتارهای بیش فعالی و کاهش تمرکز منجر شود. درمان‌های مؤثر شامل روتین‌های خواب منظم، مدیریت محرک‌های محیطی، و گاهی داروهای تنظیم‌کننده خواب می‌باشد. اهمیت دادن به کیفیت خواب و ساعات کافی استراحت برای این کودکان، می‌تواند تأثیر به‌سزایی در بهبود عملکرد روزانه و کاهش علائم بیش فعالی داشته باشد.
مدیریت درست روتین خواب، محیط آرام، کاهش تحریکات، تمرینات تنفسی مقده ای در بهبود خواب کودکان بیش فعال است. اگر به دنبال رفع مشکل خواب کودکان بیش فعال از طریق داستان‌های قبل از خواب، اعمال محدودیت زمان صفحه نمایش، فعالیت بدنی، بهره گیری از تکنیک‌های آرام‌سازی، موسیقی ملایم و مدیریت استرس هستید، با کارشناسان وب سایت ADHDYAR، در تماس باشید.
پکیج طلایی تربیت فرزند بیش فعال
چالش تا آرامش: پکیج طلایی تربیت فرزند بیش فعال، آموزش والدین برای تربیت صحیح و نحوه صحیح رفتار با کودکان بیش فعال
