ارتباط بین تروما و ADHD چیست؟ به نظر شما آیا بی‌قراری و حواس‌پرتی فرزندتان ناشی از ADHD است یا زخم‌های پنهان تروما؟ سوالاتی که ذهن بسیاری از مخاطبان وب سایت ADHDYAR را به خود درگیر کرده است. تشخیص مرز بین اختلال کم‌توجهی-بیشفعالی و عوارض ناشی از تروما، درست مثل قدم زدن روی لبهٔ یک تیغ است. به طوری که اکثر اوقات این دو اختلال را با هم اشتباه می‌گیرند. پژوهشگران نیز هشدار می‌دهند که سردرگمی در تشخیص این دو مشکل، نه‌تنها به تجویز روش‌های نادرست درمانی می‌انجامد، بلکه حتی شاید زخم‌های روحی و روانی را عمیق‌تر میکند. ما در این مقاله سعی داریم پیوند مرموز ADHD و تروما را واکاوی کنیم و به پرسش‌های شما پاسخ دهیم. چنین پرسش‌هایی علاوه‌بر اینکه سرنخی برای درمان مؤثر هستند، آینده شما یا فرزند دلبندتان را نیز نجات خواهند داد. پس بیایید آینده کسی که سالها در سکوت رنج کشیده را نجات دهیم.
اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) جزو اختلالات عصبی رشدی شایع است که معمولاً از کودکی آغاز می‌شود.
تروما در زبان یونانی به معنای زخم است، البته نه فقط زخم فیزیکی، زخمی که بر روح و روان انسان اثر می‌گذارد. در روانشناسی و علوم اعصاب هم به تجربه آسیب‌های فیزیکی و روانی‌‌ای که در مواجهه با رویدادهای تهدیدکننده بیرونی (خارج از تحمل عادی فرد) ناشی می‌شود تروما می‌گویند. محققان بر این باورند که تجربه تروما در دوران کودکی ممکن است برخی علائم ADHD را تشدید کند یا حتی در بروز آنها نقش داشته باشد.
پس باید بگوییم که رویدادهای آسیب‌زایی مثل مواجهه با خشونت، سوءاستفاده یا بی‌توجهی نه‌تنها منجر به بروز رفتارهایی شبیه ADHD در کودکان می‌شوند، بلکه حتی ممکن است این علائم تا بزرگسالی نیز ادامه یابند.
با این حال، بعضی از نشانه‌ها و رفتارهایی که پس از یک رویداد آسیب‌زا (مثلا خشونت یا مشاجرات خانوادگی) در کودکان ظاهر می‌شوند، در حقیقت شاید مربوط به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) باشند. مثلاً مشکلاتی مانند ناتوانی در تمرکز در کلاس یا بی‌قراری مداوم گاهی اشتباها به عنوان ADHD تشخیص داده شوند، در حالی که جزو علائم اختلال استرس پس از سانحه به حساب می‌آیند.
اگرچه از نظر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)؛ علت دقیق ADHD هنوز ناشناخته است، اما عوامل احتمالی‌ای مثل ژنتیک، آسیب‌های مغزی و مواجهه با خطرات محیطی به احتمال زیاد در بروز بیش فعالی، دخیل هستند. با این حال بر اساس یک سری مطالعات؛ به احتمال زیاد، کودکانی که ADHD دارند، در گذشته رویدادهای آسیب‌زایی را تجربه کردند.
آیا ADHD و تروما باهم ارتباط دارند؟
در زمینه تروما و ADHD، بر اساس پژوهش‌های اخیر، آسیب‌های دوران کودکی ممکن است نشانگری برای ابتلای فرد به اختلال کم‌توجهی-بیشفعالی (ADHD) در مراحل بعدی زندگی باشند. سوگیری منفی حافظه به احتمال زیاد، با افزایش علائمی مانند بی‌تمرکزی، بیشفعالی و تکانشگری در ADHD مرتبط است. این پدیده به این معناست که وقایع استرس‌زای اوایل زندگی باعث شکل‌گیری نگرش منفی نسبت به جهان، در فرد می‌شوند، به‌طوری که به جای توجه به موقعیت‌ها و احساسات مثبت، بر موارد منفی تمرکز میکند. یعنی فقط روی تجربیات منفی تمرکز میکند و تجربیات مثبت را نادیده می‌گیرد.
در مطالعات قدیمی‌تر مشخص شد که تجربه تعداد زیادی از رویدادهای ناگوار در دوران کودکی، ارتباط قابل توجهی با ابتلا به ADHD دارد. رویدادهای ناگوار دوران کودکی شامل وقایع و موقعیت‌های استرس‌زای زیر می‌شوند:
- آزار یا خشونت (مثل آزار جنسی، جسمی یا عاطفی)
- بی‌توجهی یا فقر (مثل محرومیت از نیازهای اولیه یا زندگی در شرایط اقتصادی سخت)
- مشاهده خشونت (مشاهده درگیری و خشونت در خانواده، بین والدین و یا محیط اطراف)
هنوز دلیل اصلی ابتلا به ADHD کشف نشده، اما استرس تجربه شده در اوایل زندگی ممکن است به مغز کودک شکل دهد. استرس نه‌تنها باعث اختلال در رشد مغز می‌شود، بلکه روش‌هایی را نیز مختل میکند که عملکرد آن در تفکر، رفتار، عمل و احساسات را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چرخه تسلسل تروما و ADHD
این نکته را باید به شما توضیح دهیم، تا فرزندتان را بیشتر درک کنید و برای تشخیص و درمان تروما و ADHD و یا PTSD زودتر اقدام کنید.
اگر فرزندتان علائم ADHD مانند بیشفعالی یا تکانشگری را دارد، احتمالا نسبت به کودکان بدون این علائم، مشکلات بیشتری را تجربه میکند. همچنین احتمال مواجهه با رویدادهای استرس‌زای بیشتری مانند سرزنش شدن، خشونت یا تنبیه در انتظار اوست.
تجربه خشونت، سرزنش و تنبیه هم به نوبه خود باعث آسیب روانی می‌شوند و به این ترتیب، یک چرخه از علائم ADHD، آسیب‌های روانی و در نتیجه تشدید علائم ایجاد خواهد شد.
بیایید با زبان ساده‌تر این دور تسلسل را به شما توضیح دهیم. کودک بیش فعالی را تصور کنید که دیگران او را به دلیل رفتارهای تکانشی‌ای که دارد، سرزنش یا تنبیه می‌کنند، چنین ترجبیات ناخوشایندی به خودی خود به مرور زمان ممکن است منجر به آسیب روحی شوند و خودِ این آسیب، علائم ADHD را هم بدتر میکند. به این شکل، یک دور باطل از مشکلات ایجاد خواهد شد.
ADHD جزو اختلالات رشد عصبی شایعی است که در آن فرد مبتلا، با علائمی مثل مشکل در تمرکز و حفظ توجه، تکانشگری و بیش فعالی و بی‌قراری دست و پنجه نرم میکند.
ابتلا به adhd در فرد معمولا در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود.
علل ADHD تقریبا ناشناخته است اما شاید موارد زیر در بروز این اختلال نقش داشته باشند.
- ژنتیک
- آسیب به مغز
- استفاده از الکل و برخی مواد مضر دیگر، در دوران بارداری
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
علائم مشترک ADHD و تروما
هر دو مورد تروما (آسیب روانی) و اختلال کم‌توجهی-بیشفعالی (ADHD) علائم مشترکی دارند. علائم مشترک تروما و ADHD عبارت‌انداز:
- بی‌قراری یا ناآرامی
- حواس‌پرتی، بی‌توجهی، «سردرگمی ذهنی» یا از دست دادن تمرکز به‌راحتی
- بیشفعالی یا واکنش‌پذیری بیش‌ازحد (واکنش‌های شدید به محرک‌ها)
- تکانشگری (این مورد از علائم ADHD است، اما در افراد مبتلا به تروما ممکن است به‌صورت رفتارهای نسنجیده و خارج از کنترل بروز کند)
- مشکل در انجام برخی کارها، سازماندهی امور و کنترل احساسات
تأثیرات تروما (آسیب روانی) روی کودکان شاید حتی تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. ازآنجایی‌که برخی علائم این دو اختلال (تروما و ADHD) ممکن است همپوشانی داشته باشند، شاید اکثر افراد تصور کنند که بین این دو ارتباطی وجود دارد. با این حال، علائمی که معمولاً فقط منحصر به تروما هستند عبارت‌اند از:
- علائم جسمانی‌ای مثل سردرد، تپش قلب و مشکلات گوارشی
- واکنش‌های عاطفی مانند ترس، اندوه، خشم، انکار، شرم و سردرگمی
- کابوسهای مرتبط با رویداد آسیب‌زا
آیا ارتباطی بین ADHD و PTSD وجود دارد؟
تا اینجا درباره ارتباط تروما و ADHD صحبت کردیم، در این قسمت قصد داریم تا ارتباط بین adhd و اختلال استرس پس از سانحه را باز کنیم.
اختلال استرس پس از سانحه (Post-traumatic stress disorder) یا PTSD وضعیتی و اختلالی است که پس از تجربه یک رویداد بسیار استرس‌زا یا آسیب‌زا رخ می دهد. اصلی‌ترین علائم اختلال PTSD عبارت‌اند از:
- فلش‌بک به رویدادهای استرس‌زا
- کابوس
- افکار مزاحم
- پریشانی هنگام تجربه چیزهایی که رویداد را یادآوری می‌کنند یا به آن مربوط می‌شوند
- علائم جسمی مانند تعریق، ضربان قلب، لرزش یا بی‌حسی
- واکنش‌پذیری شدید، هشیاری بیش از حد ناشی از احساس خطر دائمی نسبت به محیط
- عصبانیت یا ناراحتی سریع و واکنش شدید به محرک‌های کوچک
ناتوانی در خوابیدن - استفاده از مواد مخدر برای جلوگیری از خاطرات
- اجتناب از خاطرات، دوری کردن از احساسات، محبت و بیان عواطف
- احساساتی مانند شرم، گناه، ترس یا عصبانیت
- ناتوانی در اعتماد به کسی
بعضی از محققان معتقدند که بین اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلال کم‌توجهی-بیشفعالی (ADHD) ارتباط وجود دارد.
این موضوع مخصوصا برای کودکانی که در کنترل یا درک هیجان‌های مرتبط با تروما ناتوان هستند، صدق میکند. این احتمال وجود دارد که ناتوانی در درک و کنترل هیجانات مربوط به تروما، به شکل علائم شایع ADHD مانند کمبود تمرکز، رفتارهای اخلال‌گرانه یا تکانشگری بروز کند.
به بیانی ساده‌تر، زمانی که فرزند شما نتواند احساسات ناگوار ناشی از یک تروما (مثلا تصادف یا خشونت) را کنترل و درک کند، این احتمال وجود دارد که مغز کودک برای مخافظت از خود، این احساسات منفی را به شکل رفتارهای شبیه ADHD نشان دهد. پس شما باید بدانید که علائمی مثل بی‌قراری، بی‌حوصلگی و یا حتی پرخاشگری که شبیه علائم ADHD هستند، در واقع واکنشی به دردهای حل نشده عاطفی ناشی از رویدادهای منفی هستند.
در ادامه توضیح می‌دهیم که چه راه‌هایی برای درمان تروما و ADHD وجود دارد.
آیا به دنبال تسریع روند درمان بیش فعالی کودکان و یادگیری طرز رفتار با بچه های بیش فعال هستید؟ پیشنهاد ما به شما، مشاهده دوره از چالش تا آرامش: پکیج تربیت فرزند بیش فعال، است. پکیج درمانی بیش فعالی در واقع، براساس متد دکتر سلین طراحی شده است. دکتر سلین از موفق‌ترین محققان و درمانگران بیش فعالی در آمریکا و جهان به شمار می‌رود و مولف کتاب‌های مرجع در این زمینه است. پس به شما کمک میکند تا مطابق استانداردهای تایید شده توسط مشهورترین روانشناسان دنیا با فرزند خود رفتار کنید. به شما پیشنهاد می‌کنیم که صفحه درمان بیش فعالی کودکان با چند ترفند ساده را از دست ندهید.
در زمینه تروما و ADHD، این حقیقت وجود دارد که درک ریشه‌های تروما و گفتگو درباره رویدادهای آسیب‌زا، نقش مهمی در تشخیص اینکه رفتار فرد ناشی از ADHD است یا تروما ایفا میکند. تروما ممکن است علائم ADHD را تشدید کند، اما در ابتلا به ADHD احتمالا علل دیگری مانند عوامل ژنتیکی نیز دخیل هستند.
تفاوتهای اصلی بین این دو اختلال عبارت‌اند از:
- افراد مبتلا به PTSD معمولاً فکار منفی و مزاحمی (مثل یادآوری ناخواسته خاطرات دردناک) را تجربه می‌کنند.
- آنها از موقعیت‌ها، افراد یا محرک‌هایی که یادآور تروما هستند، به‌شدت دوری می‌کنند.
چطور به این افراد کمک کنیم؟
شما برای درمان بیش فعالی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان و یا تشخیص تروما و ADHD اولین قدمی که باید انجام دهید، مراجعه به مشاورین و یا متخصصان روانشناسی است. پس مراجعه به یک متخصص، اولین قدم برای درمان علائم اختلال کم‌توجهی-بیشفعالی (ADHD) به حساب می‌آید. متخصصان قادرند تشخیص دهند که آیا این علائم ناشی از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، حوادث آسیب‌زای گذشته یا عوامل دیگری مانند ژنتیک است. درمان ADHD معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان رفتاری، به‌ویژه برای کودکان و والدین
- انواع داروهای بیش فعالی مانند محرک‌ها و غیرمحرک‌ها
- روان‌درمانی
برای افراد مبتلا به PTSD، پردازش تروما با کمک متخصصان حرفه‌ای بخش ضروری فرآیند درمان محسوب می‌شود. از آنجا که برخی از علائم PTSD و ADHD به هم شبیه هستند، برای تشخیص دقیق، باید تصویر کاملی از پیشینه فرد، تجربیات و شرایط زندگی او در نظر گرفته شود.
پیش از تشخیص قطعی ADHD، ضروری است عوامل مرتبط با تروما بررسی و رد شوند، زیرا برخی داروهای تجویزی برای ADHD ممکن است سطح اضطراب و حالت بیش‌هوشیاری (هایپرویژیلانس) را تشدید کنند. بنابراین، ارزیابی دقیق تفاوت بین این دو اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است. پس درمان تروما و ADHD ممکن است با هم فرق داشته باشد و باید قبل از درمان، به قطع تشخیص دهند که آیا فرد به adhd مبتلاست یا تروما؟
پکیج طلایی تربیت فرزند بیش فعال
چالش تا آرامش: پکیج طلایی تربیت فرزند بیش فعال، آموزش والدین برای تربیت صحیح و نحوه صحیح رفتار با کودکان بیش فعال
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی کردیم درباره ارتباط PTSD، تروما و ADHD صحبت کنیم. توضیح دادیم که هر سه آنها چند اختلالات کاملا متفاوتی هستند، اما برخی از علائم آنها بهم شبیه است و حتی گاهی اشتباها به جای هم تشخیص داده می‌شوند. پس برای تشخیص و درمان صحیح، می‌بایست هرچه سریع‌تر به متخصصان سلامت روان، روانشناسان و یا روان‌پزشکان مراجعه نمایید. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان بیش فعالی کودکان، با کارشناسان وب سایت adhdyar در تماس باشید.
